عبادت، نیاز ما انسان‏ها

عبادت، نیاز ما انسان‏ها

 

امام صادق علیه السلام در دنباله روایت مى‏فرمایند:

این مسئله براى تو روشن باشد که وجود مقدس حضرت حق احتیاجى به خدمت و حرکت و مجاهده و کوشش تو ندارد؛ چرا که او از عبادت تو بى‏نیاز است، این تو هستى که سراپا نیازمند به خدمت و اداى عبادت در برابر حضرت اویى و به خاطر همین نیازمندى و فقر تو به عبادت و آثار با عظمت عبادت است که تو را از باب فضلش به وسیله عبادت دعوت کرده تا بر تو رحم آرد و از عقوبت و عذابش دور بدارد و از برکات عطوفت و رأفتش بر تو پخش کند و تو را به راهى بدارد که خشنودیش در آن است و درهاى مغفرت و آمرزش را به روى تو بگشاید.  

آرى، عبادت به این خاطر وضع شده که فقر و نیازمندى و پستى و بدبختى عبد با آثارى که در عبادت است، جبران شود؛ باید گفت: خوشا به حال آن انسانى که خود و خداى خود را شناخت و عمر گرانمایه را با عبادت حق معامله کرد و پست و بدبخت آن بیچاره‏اى که زندگى و حیات را در امور مادى این چند روزه خلاصه کرد و با روى تافتن از عبادت، خود را از تمام موجودات عالم پست کرد.

حکایتى در اطاعت حق‏

داستانى آموزنده به این مضمون در کتاب‏هاى عرفانى نوشته‏اند:

پادشاهى در راه شکار در حالى‏که وزیرش او را همراهى مى‏کرد، دیوانه‏اى را دید که سگى را پهلوى خود بسته و با او خوش و خرم نشسته.

به وزیرش گفت: بیا لختى با دیوانه دل خوش کنیم. وزیر گفت: اى پادشاه! این مرد از اطوارش پیداست دیوانه است، ممکن است به ساحت شاهى جسارت ورزد و این از شأن سلطنت به دور است!

شاه گفت: باکى نیست، نزدیک دیوانه شدند. شاه گفت: اى مرد! این سگ بهتر است یا تو؟

دیوانه جواب داد: این سگ هرگز از فرمان من بیرون نیست، پس شاه و گدا اگر از حضرت حق اطاعت کنند، از سگ بهترند، وگرنه سگ از هر دو آن‏ها بهتر!

 [فلو خلق الله عزوجل ضعف ما خلق من العوالم اضعافا مضاعفة على سرمد الابد لکان عنده سواء کفروا به باجمعهم به او و حدوه‏]

اگر بر سبیل فرض، خداوند بزرگ در اطوار زمان تا انقراض عالم چند برابر آنچه آفریده، عالم‏ها بیافریند و همه مشرک و کافر باشند، به وجود مقدس او نقصان راه نیابد و براى ذات و صفات او فرقى نکند و اگر همه مسلم و مؤمن باشند و در کمال اطاعت و انقیاد زندگى کنند به هیچ‏وجه نفعى و کمالى براى حضرت او حاصل نگردد، چرا که هر چه کمال اوست و به جنابش لایق است براى او حاصل است و قوه و تحصیل و انتظار نقص است و هیچ‏کدام لایق او نیست که او از صفات نقیصه منزه و پاک است.

 [فلیس له من عبادة الخلق إلا إظهار الکرم و القدرة]

در عبادت بندگان، از براى حضرت او چیزى نیست مگر اظهار کرم و توانایى، تا تمام خلایق بدانند که پروردگار آنان به چه مرتبه بزرگوار و صاحب قدرت است که به عبادت ضعیف معدودى درجات عالیه غیر معدود کرامت کند و بدانند که قدرت حضرت دوست آخر ندارد و ثوابش را براى عبادت بندگان پایانى نیست!

در حدیث آمده:

هر کس هزار آیه از قرآن تلاوت کند، ملائکه براى او در نامه حسناتش یک قنطار نیکویى ثبت مى‏کنند و قنطار الهى چنانچه در احادیث آمده پانزده هزار مثقال است و هر مثقال بیست و چهار قیراط و هر قیراطى کوچک‏ترش نزد خداوند مساوى با کوه احد و بزرگ‏ترش به آن اندازه که میان زمین و آسمان را پر کند «1».

پس اگر همه مکلفان از ذکور و اناث و حر و عبد یا اکثر این عمل را به جاى آورند و مکرر به تلاوت برخیزند باید ملاحظه کرد چقدر مى‏شود و از این قبیل ثواب بلکه زاید بر این به ازاى عمل‏ها در احادیث زیاد آمده است.

 [فاجعل الحیاء رداء و العجز إزارا و ادخل تحت سریر سلطان الله تغنم فوائد ربوبیته مستعینا به و مستغیثا الیه‏]

امام صادق علیه السلام در پایان این حدیث شریف- که در رابطه با ورود به نماز است- مى‏فرماید:

حیاى از او را ردا و نشان دادن عجز و فقر و تهیدستى را لباس خود قرار داده، هیچ‏وقت از حیا و شرم و از اظهار عجز و تقصیر که شعار عرفا و عاشقان و دوستان حضرت مولاست فارغ مباش که اگر در اتیان اوامر قصورى راه یابد عملت و عبادتت انجام نگیرد، فى الجمله در پیشگاه او که پیشگاه مغفرت و گذشت است عذر داشته باشى خود را در تحت حمایت و سلطنت حضرت دوست در آر و به الطاف و عنایات صمدى و سرمدى دست نیاز بزن و خود را در حفظ و حمایت او قرار ده تا از شرور و مکاید دیو لعینِ هواى نفس و شیطان رجیم در امان بمانى و از فوائد الهى غنیمت‏ها به دست آرى. اى ضعیف ناتوان! از حضرت او در همه امور مدد بخواه و به جناب او استغاثه کن که او فریادرس بیچارگان و چاره‏ساز دردمندان است.

منابع مقاله:

کتاب  : عرفان اسلامى جلد پنجم 

نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان

پی نوشت:

______________________________

(1)- الکافى: 2/ 612، باب ثواب قراءة القرآن، حدیث 5.