«همج رعاع» نباشیم یعنی چه و مراد از آن، چه کسانی هستند؟

«همج رعاع» نباشیم یعنی چه و مراد از آن، چه کسانی هستند؟

به روایت ذیل توجه فرمایید:
«عَنْ کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ: أَخَذَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بِیَدِی وَ أَخْرَجَنِی إِلَى نَاحِیَةِ الْجَبَّانِ فَلَمَّا أَصْحَرَ تَنَفَّسَ الصُّعَدَاءَ وَ قَالَ‏: یَا کُمَیْلُ إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِیَةٌ فَخَیْرُهَا أَوْعَاهَا احْفَظْ عَنِّی مَا أَقُولُ: النَّاسُ ثَلَاثَةٌ عَالِمٌ رَبَّانِیٌّ وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِیلِ نَجَاةٍ وَ هَمَجٌ‏ رَعَاعٌ‏ أَتْبَاعُ کُلِّ نَاعِقٍ یَمِیلُونَ مَعَ کُلِّ رِیحٍ لَمْ یَسْتَضِیئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ وَ لَمْ یَلْجَئُوا إِلَى رُکْنٍ وَثِیق‏»
«کمیل بن زیاد نخعى» می گوید: امیرمؤمنان علی (علیه السلام) دست مرا گرفت و به بیرون شهر برد و چون بیابانى شد، نشست و آهى کشید و سپس فرمود: اى کمیل بن زیاد! این دل ها هم چون ظرف ها هستند، و بهترین آن ها آن است که بهتر در خود نگاه دارد. پس آن چه را هم اکنون به تو مى ‏گویم در خاطر نگاه دار؛ مردمان بر سه گونه‏ اند: عالمان ربانى، و آموزندگانى براى رسیدن به رستگارى، و باقى همه ابلهان و نادانان هستند که در پى هر بانگ‏ کننده به راه مى ‏افتند و هر بادى آنان را به سویى متمایل مى‏ کند، نه از نور علم کسب روشنى مى ‏کنند، و نه به پناهگاهى مطمئن و ایمن پناه مى‏ برند.(1)

معنای لغوی
«هَمَجُ‏ الناس: رُذالتهم‏»؛ همج از مردم یعنی اراذل آن ها.(2)
«الهَمَج‏: البَعوض، و یقال لرُذَالِ النَّاس‏ الهَمَج‏ تشبیهاً»؛ همج یعنی پشه، و به اراذل از مردم هم از باب تشبیه، همج گفته می شود.(3)

بنابر این:
می توان گفت «همج رعاع» یعنی افراد فرومایه، احمق، نادان، اراذل، مانند پشه در باد، حزب باد، کسانی که خیری در آن ها نیست، کسانی که بر اساس شایعات و... به این سو و آن سو مایل می شوند، کسانی که اختیاری از خودشان ندارند و با هر حرفی چرخش و تغییر می کنند، و... .

پی نوشت ها:
1. ثقفى، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات (ط- القدیمة)، محقق/مصحح: حسینی، ناشر: دار الکتاب الإسلامی‏، قم‏، 1410ق‏، چاپ اول‏، ج ‏1، ص 89؛ ابن شعبه حرانى، تحف العقول‏، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: جامعه مدرسین ‏ـ قم‏، 1404ق، چاپ دوم‏، ص 169؛ ابن بابویه (صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، انتشارات اسلامیه، ج ‏1، ص 290.
2. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، تحقیق: مھدى المخزومی و ابراھیم السامرئی، الناشر: مؤسسة دار الھجرة ـ ایران، چاپ دوم، 1409ه.ق، ج ‏3، ص 396.
3. ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، محقق/مصحح: هارون، عبدالسلام محمد، ناشر: مکتب الاعلام الاسلامی‏ ـ قم‏، 1404 ه.ق، چاپ اول‏، ج ‏6، ص 64.