منظور از دین حنیف در قرآن چیست؟

  منظور از دین حنیف در قرآن چیست؟ 

 

قرآن کریم حضرت ابراهیم علیه‎ السلام را پیرو دین حنیف می داند

حنیف از ماده « ح ن ف » به معنای هدایت به استقامت و راه مستقیم است.[1]

حنیف در اصطلاح به معنای کسی است که از آیین ها و روش های منحرف چشم می پوشد و متوجه آیین حقیقی می شود. حضرت امام باقر ـ علیه‎ السلام ـ می فرماید: « حنیف کلمه جامعی است که هیچ چیز را باقی نمی گذارد حتی کوتاه کردن شارب و گرفتن ناخن و ... ».[2]
قرآن کریم حضرت ابراهیم ـ علیه‎ السلام ـ را پیرو دین حنیف می داند و می فرماید:

« ما کانَ إِبْراهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛[3] ابراهیم یهودی و نصرانی نبود، بلکه موحدی خالص و مسلمان بود و هرگز از مشرکان نبود ».

توضیح این که یکی از تلاش های یهود و نصاری بر ضد اسلام این بود که سعی داشتند حضرت ابراهیم ـ علیه‎ السلام ـ را که در میان تمام پیروان مذاهب و ادیان از او به عظمت یاد می شود را از خود بدانند، یهودیان مدعی بودند که او از ما و پیرو آیین ما است، مسیحیان نیز چنین ادعایی را داشتند.

قرآن کریم در آیه یاد شده به آنان پاسخ می دهد که نزاع شما بیهوده است، چون حضرت ابراهیم ـ علیه‎ السلام ـ سال ها قبل از حضرت موسی و عیسی ـ علیهما السلام ـ بوده و تورات و انجیل نیز سال ها بعد از او نازل شده اند و معقول نیست که پیامبر پیشین پیرو آیین های بعد از خود باشد. خداوند متعال در ادامه آیه حضرت ابراهیم ـ علیه‎ السلام ـ را موحدی پاک و تسلیم در برابر خدا معرفی می کند و می گوید: او هرگز چون شما برای خداوند شریکی قائل نشد.

حضرت امام صادق ـ علیه‎ السلام ـ می فرماید:‌ « حنیفیت ( حضرت ) ابراهیم، اسلام است ».[4]
مسلمانان نیز، چون از آیین های خالص و پاک حضرت ابراهیم ـ علیه‎ السلام ـ پیروی می کنند و روش های آن حضرت را دنبال می نمایند، از این رو می توان گفت که دین حضرت ابراهیم ـ علیه‎ السلام ـ اسلام ( تسلیم شدن در برابر خداوند متعال و توصیه کامل ) بوده و آن حضرت پیرو دین اسلام می باشد.

از آیات قرآن کریم استفاده می شود که دین خدا یکی است و آن اسلام ( تسلیم حق شدن و فرمانبرداری از خداوند متعال ) است؛ « إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام ... [5]؛ دین در نزد خدا اسلام است ».[6]

بنابراین، دین حنیف، آیین پاک و خالص و تسلیم در برابر حق و اعتقاد به توحید کامل است که تمام پیامبران بزرگ الهی از جمله حضرت ابراهیم ـ علیه‎ السلام ـ و حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ به چنین آیین و دینی بودند.[7]

=================================
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1379 ق، ج 1، ص 457.
2. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1367، ج 2، ص 461.
3.  شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1409 ق، ج 2، ص 492.

پی نوشت ها:
[1] . راغب اصفهانی، محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالکاتب العربی، بی تا، ص 133.
[2] . عاملی، شیخ حر، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت ـ علیهم السلام ـ ، چاپ اول، 1409 ق، ج 2، ص 117.
[3] . آل عمران/ 67.
[4] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، 1404 ق، ج 53، ص 1.
[5] . آْل عمران/19.
[6] . همان، ج 94، ص 314.
[7] . طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1397 ق، ج 3، ص 298.