جهاد اصغر و جهاد اکبر

جهاد اصغر و جهاد اکبر

در مقام تهذیب نفس و تحصیل اخلاق ، همیشه یک جنگ و ستیز عجیب بین دو کانون عقل و دل درگیر است

تهذیب نفس و تربیت برای هماهنگ ساختن این دو کانون است و مستلزم ضبط و کنترل خواهشهای دل است

اساسا هم نظم و انضباط ، از کانون عقل ناشی می شود و آشفتگی و خودسری ، از کانون دل .

پیغمبر اکرم (ص ) در حدیث معروفی با بیان لطیفی این جنگ و ستیز را بیان کرد ،

اصحاب و یاران او از جهادی برمی گشتند ، رو کرد به آنها و فرمود :  ((مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقی علیهم الجهاد الاکبر)) مرحبا به مردمی که از مبارزه کوچک برگشته اند و جهاد بزرگ هنوز به عهده آنها باقی است .
گفتند : یا رسول اللّه ! جهاد بزرگ چیست ؟

فرمود : جهاد با نفس و خواهشهای دل

مولوی در این باره می گوید

ای شهان کشتیم ما خصم درون

ماند خصمی ز ان بتر در اندرون

کشتن این ، کار عقل و هوش نیست

شیر باطن ، سخره خرگوش نیست

قدر جعنا من جهاد الاءصغریم

بابتی اندر جهاد اکبریم

سهل دان شیری که صفها بشکند

شیر آن باشد که خود را بشکند