فضائل شیعیان دوران غیبت

فضائل شیعیان دوران غیبت

بعد از بیان گوشه‌ای از سختیهای دوران پربلای غیبت، این را نیز باید دانست که با وجود تمام این دشواریها کسی نگوید: حال که قرار است بیشتر شیعیان مرتدّ شوند و فقط تعداد انگشت‌شماری سالم بمانند، پس من نمی‌توانم از آنها باشم، و خدای ناکرده، با این تصور، حالت ناامیدی به او دست بدهد. در نزد امامان معصوم علیهم‌السلام که حجت خدا بر مردم و واسطه‌ی بین خالق و مخلوق‌اند، آن دسته از شیعیان این دوران که بتوانند به تکالیفی که برای آنان معین شده عمل کنند، از شیعیان ادوار سابق و حتی دوره‌های بعد از غیبت نیز برترند؛ چنان که آمده‌ است:

«ابوخالد کابلی از امام زین‌العابدین علیه‌السلام نقل کرده که فرمودند: غیبت دوازدهمین ولی خدا از میان اوصیای رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و امامان بعد از ایشان طولانی می‌شود.
ابوخالد، شیعیان روزگار غیبتش، همانانی که به امامتش اعتقاد دارند و انتظار ظهورش را می‌کشند، برترین شیعیان، هر دوره‌ای هستند، چرا که خدای- تعالی- از عقل و درک و وشناخت، آن‌قدر به ایشان بخشیده که پنهان بودن حجت خدا در نزدشان مانند حضور و مشاهده اوست. خدا آنان را در این زمان به مانند مجاهدان با شمشیر در مقابل رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌آله‌وسلم قرار داده، اینان همان مخلصان واقعی و شیعیان راستین و دعوت‌کنندگان به دین خدا در نهان و آشکارند»¹  
به جهت همین برتری‌شان، عباداتی که انجام می‌دهند در نزد خدا چندین برابر پاداش و اجر دارد. از این روی است که این دسته از شیعیان حتی نسبت به شیعیان دوران ظهور نیز برتری و تفوّق دارند؛ چنان که آمده است:
«از عمار ساباطی روایت شده که گفت: به امام صادق صلوات‌الله علیه عرض کردم: عبادت پنهانی در روزگار حکومت باطل در زمان امامت امامی از شما خاندان که از دیدگان پوشیده باشد برتر است، یا عبادت در روزگار ظهور حکومت حق در زمان امامت امامی از شما که آشکار باشد؟ فرمودند: عمار، به خدا قسم که صدقه دادن پنهانی برتر از صدقه‌ی آشکار است.همچنین عبادت شما در نهان در زمان امامتان که از دیدگان مستور است در روزگار حکومت باطل، به خاطر ترسی که شما از دشمنتان در حکومت باطل و حال صلح دارید، برتر است از کسی که در دوران ظهور دولت حق در امامت امام آشکار خدا را عبادت می‌کند. عبادت با حالت ترس در دوران حکومت باطل با عبادت در امنیت در روزگار حکومت حق یکسان نیست. 
بدانید؛ کسی از شما که نماز واجبش را در وقتش به صورت فرادا و مخفیانه از دید دشمنش بخواند،خدای عزیز و جلیل به عوض آن برایش ثواب 25 نماز واجب فرادا می‌نویسد. آن کس از شما شیعیان نیز که نماز مستحبی را در وقتش (با چنین حالتی) بخواند و تمام کند، خدای عزیز در مقابلش ثواب 10 نماز مستحبی برایش می‌نویسد. 
هر که از شما کار نیکی انجام دهد، خدا برای او ثواب 10 کار نیک به عوضش می‌نویسد. 
خدای بزرگ نیکیهای مؤمنان از شما را، چنانچه اعمالش را شایسته کند و دین‌داری و پرستش خدایش همراه با تقیه در دین و تقیه بر جان خود و امام زمانش باشد و زبانش را نیز حفظ کند، جندین برابر گرداند، که خدای جلیل بخشنده و کریم است.»
عمّار می‌گوید که به ایشان عرض کردم: فدای شما گردم! مرا به عمل ترغیب کردید و بر آن تحریکم نمودید. اما دوست دارم بدانم چگونه امروز(که در دوره حکومت باطل و با ترس از دشمن زندگی می‌کنیم) اعمال ما نسبت به آنچه یاران امام آشکار از شما خانواده در روزگار حکومت حق انجام می‌دهند، برتری دارد؛ در حالی که ما و آنها بر یک آیین هستیم و آن آیین خدای عزیز و جلیل است؟ 
حضرت فرمودند: 
«شما بر آنان سبقت گرفته‌اید در داخل شدن به دین خدا، نماز خواندن و روزه گرفتن و حج به جای آوردن، نیز در هر بینش و کار نیکی و در عبادت خدا به صورت پنهانی از دید دشمنتان در زمان امام غایب؛ در حالی که از او اطاعت و به همراهش صبر می‌کنید، انتظار حکومت حق را دارید، بر جان امامتان و خودتان از (شرّ) پادشاهان ترسانید و به حق امامتان و خودتان که در دست ظالمان قرار گرفته و آن را از شما منع کرده و به چسبیدن به دنیا و طلب‌روزی مجبورتان کرده‌اند. همراه با صبر بر دینتان و عبادتتان و اطاعت از پروردگارتان (یاامامتان) و ترس از دشمنتان، نظاره می‌کنید. بنابراین، خدا اعمال شما را به این جهت، مضاعف می‌گرداند؛ پس خوش گوارایتان باد!»
او می‌گوید که عرضه داشتم:‌فدای شما شوم! پس با این حساب که اعمال ما اکنون در امامت شما و اطاعت از شما نسبت به اعمال اصحاب دولت حق برتری دارد، آرزو نمی‌کنیم که از یاران حضرت قائمعلیه‌السلام در زمان آشکار شدن حکومت الاهی باشیم. ایشان فرمودند: 
«سبحان الله! آیا دوست ندارید که خدای عزیز و جلیل حق و عدالت را در شهرها جاری سازد، حال عموم مردم نیکو شود، خدا به ایشان وحدت دهد و بین دلهای پراکنده را جمع کند، خدا را در زمینش معصیت نکنند و حدود الاهی در میان خلقش اقامه گردد. حق به اهلش برگردد و ایشان آشکارش کنند، تا اینکه چیزی از حق به خاطر ترس از کسی پنهان نشود؟ 
عمّار، آگاه باش، به خدا قسم هیچ‌کدام از شما نیست که با این حالت کنونی شما (یعنی حال خوف از دشمن و انتظار دولت حق) از دنیا برود مگر اینکه نزد خدا از بسیاری از آنها که در جنگ بدر و احد شرکت داشتند و شهید شدند برتر است؛ پس بشارت بدهید!»²
نکته‌ی بسیار مهم شایان توجهی که در انتهای این روایت هست این است که مؤمن نباید با شنیدن افزایش ثواب در نمازها و بقیه‌ی اعمال عبادی‌اش در دوران قبل از ظهور فکر خود را اقتصادی کند و به حساب این ازدیاد پاداشها، در آرزوی پیدایش دولت حق و دعاگوی تعجیل در آن نباشد. این اندیشه نوعی خودپرستی و خودخواهی و عین جهالت و نادانی است؛ زیرا اگر چه پاداش اعمال عبادی چند برابر است ولی همراه با غوطه‌ور شدن در ظلم و فسادی است که سراسر گیتی را فرامی‌گیرد. گویا، انسان می‌گوید: گرچه مردم در آتش ستم می‌سوزند، من به چندین برابر پاداش می‌رسم. 
از این روی امام صادق علیه‌السلام از این نوع تفکر به تعجب آمده و آن را غلط دانسته و به چنین شخصی گوشزد فرموده‌اند که اقامه‌ی حق و حقیقت و گسترش عدالت در تمام جهان و نجات همه عالم از یوغ فساد و تباهی از این پاداشها بالاتر است.
وانگهی، چنین فردی نمی‌داند در کنار حجت خدا بودن و استضائه از نور وجودش و بهره‌مندی از سرچشمه‌ی فیاض علم او بالاتر از پاداش مضاعف اعمالی است که همراه با جهل و به پیروی از احکام ظاهری و اضطراری صورت می‌پذیرد؛ چرا که مطابق روایات زیاد وارد شده از جانب حضرات معصومینعلیهم‌السلام به هنگام ظهور ، امام زمان علیه‌السلام دست مبارکشان را بر سر مردم می‌گذارند و عقلهایشان کامل می‌گردد و در نتیجه، علم و معرفت آنان نیز بالا می‌رود. روز قیامت نیز محاسبه‌ی اعمال مردم براساس عقل و معرفت ایشان خواهد بود.

---

1- بحار الانوار:52/122 ح4
2- بحار الانوار52/127 ح20