نگاهی به اوصاف و برنامه های امام مهدی(عج) در خطیه غدیر- قسمت اول

نگاهی به اوصاف و برنامه های امام مهدی(عج) در خطیه غدیر- قسمت اول

پیامبر گرامی اسلام (ص) در روز 18 ذی الحجه سال دهم هجری در محلی به نام غدیر خم خطبه ای نسبتا مفصل ایراد فرمود که در روشنگری در امر ولایت امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع) جایگاه بسیار ویژه و منحصر به فردی دارد.با اندکی دقت در کلمات و عبارات این خطبه شریف می توان نبوی بودن آن را دریافت علاوه بر آن، اسناد این خطبه و به ویژه جمله مشهور و غیر قابل تردید«من کنت مولاه فهذا علی مولاه» در کتب شیعه و سنی دلالت بر اتقان این خطبه از نظر دلالی و سندی دارد.   

رسول اعظم(ص) پس از حمد و ثنای الهی و بیان عظمت پروردگار؛بدون مقدمه آیه ای که جبرئیل برای ابلاغ آن سه بار بر او نازل شده بود برای مردم تلاوت فرمود؛آیه شریفه:

یا أَیُهَاالرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَالله یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ(مادده/67)

اى پیامبر! آنچه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده ابلاغ کن و اگر انجام ندهى پیام خدا را نرسانده‏اى. و خدا تو را از [آسیب و گزند] مردم نگه مى‏دارد. قطعاً خدا گروه کافران را هدایت نمى‏ کند

تعدادی از بزرگان اهل سنت شان نزول این آیه که به آیه «ابلاغ» معروف است ؛در مورد امام علی بن ابی طالب می دانند(1)

با اندکی دقت درنص آیه می توان دریافت، این ابلاغی که پیامبر(ص) قرار بود انجام دهد توأم با نگرانی بود به طوری که گویی پیامبر(ص) از  آن ابا داشت . خداوند پیامبر(ص) را هشدار می دهد که اگر چنین امری که حتما امر بزرگی بوده ابلاغ نکند رسالتش را به انجام نرسانده در نتیجه رسالت ناتمام می ماند و دین ناتمام(2).

از متن حدیث نیز این نگرانی پیامبر کاملا مشهود است؛ به ویژه هشدارهایی که درباره سرباززنندگان از امر مورد تبلیغ(یعنی خلافت امام علی(ع)) بیان فرموده ا ند و عقوبت های سنگینی متوجه آنان می کند.خاتمه آیه ابلاغ نیز عبارت«إنّ الله لا یهدی القوم الکافرین» است،«کافرین» چه معنایی جز ایمان نیاورندگان به امر مورد تبلیغ می تواند داشته باشد ؟آری آنان از هدایت الهی محروم اند.

نکته ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد و دلالت بر نبوی بودن این حدیث شریف دارد،دقت در جایگاه آیات به کار رفته در متن خطبه است؛آیات طوری به کار رفته که انسان را به شگفتی می آورد و تنها نبی یا ولی می تواند چنین بر معانی ژرف آیات احاطه داشته و آن ها را در جایگاه مناسب به کار برد.

معرفی حضرت مهدی و برنامه های آن حضرت

پیامبر رحمت(ص) پس از بیان امر خلافت امام علی(ع) و فضائل ایشان و اشاره به امامان از فرزندان او ،به معرفی ویژه حضرت مهدی (عج) به عنوان آخرین ائمه می پردازد:

أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِی هان ! آگاه باشید! همانا آخرین امام، قائم مهدی از ماست.

ألا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی الدِّینِ. او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود

اگر چه امروزه اسلام بر بیش از یک چهارم دلها و سرزمینها حکومت می کند و از شبه جزیره عربستان به تمام قاره ها و کشورها راه یافته؛ امّا تحقق کامل وعده الهی فقط در زمان حضرت مهدی علیه السلام ممکن است؛ چنان که روایات فراوانی از طریق معصومان علیهم السلام بر این امر گواهی می دهند، از جمله امام باقر علیه السلام در ذیل آیه فوق فرمود: «اِنَّ ذلِکَ عِنْدَ خُرُوجِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ صَلَواتُ اللّهِ فَلا یَبْقی اَحَدٌ اِلاَّ اَقَرَّ بِمُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله ؛ این مسئله (فراگیر شدن دین اسلام) در زمان قیام مهدی علیه السلام از آل محمد ـ که درود خدا بر او و آل او باد ـ خواهد بود. پس احدی باقی نمی ماند، مگر آنکه اقرار به [رسالت] محمد صلی الله علیه و آله می کند(3)

أَلا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمینَ. هشدار!که اوست انتقام گیرنده از ظالمان

آری خداوند اراده فرموده که علاوه بر آخرت حق مظلومان را در همین دنیا از ظالمان بستاند.وقتی مهدی (عج) ظهور کند دیگر ظالمان آزاد نخواهند بود تا هر ستمی که می توانند بر ضعیفان تحمیل کنند.مهدی یاور مظلومان و دشمن ظالمان است و او ستمگران را بر جای خود خواهد نشاند.

أَلا إِنَّهُ فاتِحُ الْحُصُونِ وَهادِمُها. هشدار! که اوست فاتح دژها و منهدم کننده آنها

آری اوست تمام موانع عدالت را از زمین برخواهد داشت همان ها که از ترس پست دژها و سپر ها و دیوارها خود را پنهان کرده اند او آن دژها را فتح کرده و نابود می کند تا گفتار صفت دیگر پناهی نداشته باشند.

أَلا إِنَّهُ غالِبُ کُلِّ قَبیلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْکِ وَهادیها. هشدار که اوست چیره بر تمامی قبایل مشرکان و راهنمای آنان

از بزرگترین برنامه های او این است که شرک نباید بر زمین جایی داشته باشد و در عصر طلایی حکومتش در جای جای جهان، ندای توحید به گوش می رسد و او کار نیمه تمام جدش رسول خدا(ص) را به اتمام خواهد رساند و همه را به سوی توحید دعوت خواهد کرد،زیرا که شرک، مساوی جهل و ضد توحید است و در عصر علم ،جهل جایگاهی ندارد.

أَلاإِنَّهُ الْمُدْرِکُ بِکُلِّ ثارٍ لاَوْلِیاءِالله. هشدار !که او خونخواه تمام اولیی خداست

پیامبران و اولیاء الهی مظلوم ترین مظلومان تاریخ اند .آنان بدون کوچک ترین گناهی و تنها به خاطر دعوت به توحید و عدالت و مبارزه با ظلم به بدترین شکل ها و مجازات شدند و خونخواهی به خون خواهیشان برنخواست و ظالمان سالم و آزاد به جنایاتشان ادامه دادند.امام حسین(ع) و خانواده و یاران مظلوم وی دردناک ترین صفحه ی تراژدی خون اند.امام مهدی(عج) منتقم خون به ناحق ریخته اباعبد الله و خانواده و یاران ایشان از فرزندان قاتلان اوست که سر جنگ با حضرت داشته و اگر دستشان به آن حضرت برسد کمتر از جد غریبش با او نخواهند کرد.

الا أنه ااناصر لدین الله آگاه باشید! اوست یاور دین خدا

روزگاری است که دین خدا به کناری نهاده شده و در غربت و انزوا به سر میبرد.حتی واژه های اخلاقی هم قیافه ای سکولار به خود گرفته و گاه در برخی قسمت های شهر حتی یک نشانه از دین خدا یافت نمی شود چه برسد به عمل به آن!اهل دین و آنان که ظاهری مذهبی دارند مطرود و غیر مقبول اند و چه وقیحانه که عده ای که سلیقه شان متفاوت است آنان را عقب افتاده می خوانند!

آنچه در دنیا و در بیشتر کشورها به عنوان قانون و حق در حال رواج است قوانینی است که گاه کاملا برخلاف دین است. از طرفی نیز عده ای با تدین مآبی سعی در تسامح با دستاورد ها و شاخصه های دنیای به اصطلاح مدرن دارند و سازش دادن دین و مفاهیم و دستورات آن با دنیای غرب جزء برنامه های آن هاست در حالی که این مذهبی گری فقط عوارض مدرنیته و تکنولوژی است نه ذات آن.عوارضی است که بر آن عارض شده یعنی صاحبان سرمایه بر آن تحمیل کرده اند.عده ای هم با افراطی گری و برداشت های متعصبانه از دین آن را غریب کرده اند.

ولی مهدی می آید تا غبار غربت را از دین بزداید و آن را برنانه حکومتی خود قرار دهد زیرا که تنها با دین که در واقع همان دستورالعمل خداست می شود بشر را به سعادت رساند.

پی نوشت ها

.................................

(1) ابن ابی حاتم از ابو سعید خدری می‌گوید:

نزلت هذه الایة یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک فی علی بن ابى طالب.(تفسیر ابن أبی حاتم ، ج4، ص 1172)

واحدی در اسباب نزول می‌گوید:

نزلت هذه الآیة - یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیک من ربک - یوم غدیر خم فی علی بن أبی طالب رضی الله عنه.(أسباب نزول الآیات - الواحدی النیسابوری، ص 135)

این آیه در غدیر خم در حق امیرالمؤمنین سلام الله علیه نازل شده است.

فخر رازی مفسر معروف اهل سنت در باره شأن نزول این آیه می‌نویسد :

نزلت الآیة فی فضل علی بن أبی طالب علیه السلام ، ولما نزلت هذه الآیة أخذ بیده وقال : «من کنت مولاه فعلی مولاهاللهم وال من والاه وعاد من عاداه» فلقیه عمر رضی الله عنه فقال : هنیئا لک یا ابن طالب أصبحت مولای ومولى کل مؤمنومؤمنة .(تفسیر الرازی ، ج 12، ص 49 - 50. ط مصر 1375 وج 3/636 ط الدار العامرة بمصر).

این آیه در برتری وشان علی(ع) نازل شده است زیرا پس از نزول آن پیامبر دست علی را گرفت وفرمود: هر کس من رهبر وفرمانده اوهستم علی رهبر اوست خدایا دوستدارش را دوست بدار و دشمنش را دشمن دار، عمر بدیدار علی(ع) شتافت وگفت: مبارک باشد بر تو ای علی تو از این لحظه مولی وفرمانده من وتمام مردان وزنان مومن هستی .

ابن عساکر ، تاریخ نویس معروف و بسیاری دیگر از علمای بزرگ اهل سنت این روایت را نقل کرده‌اند :نزلت هذه الآیة: (یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیک من ربک) على رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) یوم غدیر خم فی علیبن أبی طالب.

(2)نگاه کنید به آیه 3 سوره مائده

(3) مهدی علیه السلام در آیینه خطبه غدیر، حسین تربتی،مجله مبلغان،آذر و ذی 1386،شماره 98،ص